در تمنای فراغت

این که امروز زنده بیدار شدم یک موفقیت بزرگ بود. اولش نفهمیدم چقدر بزرگ است. بعد که هوا خوب ابری و تاریک شد و در غم درگذشتگان و همِّ زنده‌مانده‌ها فرورفتم فهمیدم. باز دیدم دارم به خودم می‌گویم زندگی را جدی‌ بگیر، فقط در حدی که بدهکار خودت نمانی. مرگ را جدی‌ بگیر. خیلی جدی بگیر! در حدی که بدهکار  دنیا نمانی.

خودت را جدی بگیر. کم. در حدی که پیش خودت بی‌اعتبار نشوی. بیشتر نه. [چقدرش را مثلا از ”آهنگ برنادت“ می‌شود فهمید.]

خدا را خدا را، کسانی که زیادی خودشان را جدی می‌گیرند هم به هیچ‌جا نگیر.

برای فهم این مهم هم باز آهنگ برنادت ببین. نه چون من خیلی دوستش دارم و با دیدنش روح از تنم جدا می‌شود، و نه چون انسان، حیوانیست حساس؛ و نه حتی به خاطر صورت خواجگی و سیرت درویشی شخصیت اولش؛ چون واقعا اندازه‌ی بعضی چیزهای دررفتنی و سُریدنی را نشانمان می‌دهد.

مثلا الان که من اینجا نشسته‌ام، فکر می‌کنم اندازه‌ی دوست داشتن آدم‌ها و ول‌گردی و لوبیای توی قرمه‌سبزی دیگر دستم آمده.

وانگهی، از حال من اگر بپرسی، باید بگویم که بزرگ شده‌ام. انقدر که سال‌هاست جدا کردن پره‌های سفید پرتقال و نارنگی برایم مهم نیست و دیگر فهمیده‌ام که دنیا چیزی به آدم بدهکار نیست. اما هنوز خیلی راه دارم تا رسیدن به اینکه بپرسند: چه احساسی داری؟ و بگویم: هیچی!

همان‌طور که همینگوی در کتاب معروفش پیرمرد و عرق‌نعناع می‌نویسد:

گر دشمنم ایذا کند و دوست ملامت/ من فارغم از هرچه بگویند که هستم

The Song of Bernadette-1943

شرافت گوش‌ها

باری... حضرت بالا! آخر نفهمیدم آن‌طور که از دیگران می‌شنوم صبورم؟ یا آنطور که خودم می‌دانم خیلی هم عجول و بی‌قرار؟ اگر صبورم پس چرا تا حالا خیاطی، خطاطی، صحافی، چیزی نشده‌ام؟ اگر نیستم پس چرا زورم به آدم‌های روی اعصابم نمی‌رسد؟ این همه تقلا برای نایس بودن و تعامل اهلی با هم‌نوعان، بعید است برای سلامتی خوب باشد. انسان خردمند، شایسته است که به همان غار و جنگل برگردد و صادقانه بخورد و خورده شود. این‌ ورژنِ شهری شده و با رودربایستی‌اش زیادی بغرنج است.

پیچیدگی از سر انگشتان گونه‌ی انسان فوران می‌کند، آن‌وقت خود ابلهشان فکر می‌کنند همه چیز را درمورد هم می‌دانند. هرچند گویا نسل به نسل از شخصیت‌ها کم و به تیپ‌ها اضافه می‌شود، اما همچنان همه‌ی آدم‌ها هرلحظه مستعد غافلگیر کردن یکدیگرند؛ محتوی اسراری که به کسی نگفته‌اند و اسراری که هرگز به کسی نخواهند گفت. با این وجود، این حس دانای کل بودن، چطور انقدر در بعضی‌ها رسوب می‌کند؟

آدم می‌داند با آن‌ها که گوششان را به درش می‌‌چسبانند چطور توافق کند.  اما کسی که فکر می‌کند نخوانده، سراپایت را حفظ است، صاف توی چشمت خیره می‌شود و دراز و کوتاه و تا به تایت می‌کند و نمی‌دانی باید بخوری‌ش؟ باید بشوری‌ش؟ باید پهنه‌ش کنی؟ باید چکارش کنی...؟

The Last Hurrah-John Ford

+فرض کنید آن پیغام اکتویت ویندوز را در گوشه‌ی پایین سمت راست تصویر نمی‌بینید!

چیزی در میان

میم عزیز،

حالم خوب است. اما با تو که این حرف‌ها را ندارم؛ دیگر چاپلین هم به چشمم نمی‌آید. و وقتی فیلم می‌بینم، می‌فهمم که دارم فیلم می‌بینم! چه رسد به بی‌تربیت‌های بی‌خودی که ادای خوب بودن در می‌آورند -مثل این املی پولن ولگرد یا آن مرتیکه‌ی ریقو که نمی‌خواهم اسمش را بیاورم. عمرِ شاه دراز؛ ولی جداً آدم درْ جعبه‌ی مدادشمعی، سرگرمی و معنای بیشتر و ادا اطوار کمتری می‌یابد.

موسیقی را هم ترک کردم. نه چون فلانی، که نمی‌شناسیش، بهم گفت: «مرحله‌ی بعد از موسیقی، خودکشی است.» چون دیگر اِغنائم نمی‌کرد.‌ باور کن. من هیچ کجایم رابین ویلیامز و هدایت یا شریعتی نیست که آدمِ کشتن خودم باشم؛ فقط به Rain مایکل اورتگا گوش کنم یا می ناب و  مرا عاشقی شیدای بنان، یا آن قطعه‌ی خانمان‌سوز شجریان -که طاقت اشاره کردنش را هم ندارم- فرقی ندارد با اینکه دو ساعت اخبار خشن را به زبانی که نمی‌فهمم بشنوم. در هر صورت سرم درد می‌گیرد و قصد جسارت هم به صاحبان اثر و مکدر کردن آن همه مرید سینه‌چاک ندارم. سعدی هم اگر بگوید کژطبع جانورم، هیچ ناراحت نمی‌شوم؛ بگوید.

وقتی می‌گویم حالم خوب است، یعنی واقعا خوبم. اما پازلی هستم که تکه‌های گم‌شده‌اش بیشتر شده. وقتی می‌بینم شعورمان تحت تأثیر سردی غوره و گرمی مویز است، و در سیطره‌ی سیکل فیزیولوژیک و هورمون‌های موذی هستیم و یک ترکیب شیمیایی ۵ میلی‌متری می‌تواند یاغی‌های ذهنمان را به بند بکشد، فکر می‌کنم نه تنها مختار نیستیم، بل تا فرق سرمان در چرخ‌دنده‌های چیزی که نمی‌دانم چیست گیر کرده‌ایم و هیچ حس و احساسی معتبر نیست.

تو اما توی هیچ چرخ‌دنده‌ای گیر نمی‌کنی. مسبب خجلت زدگی‌م از خودم می‌شوی که نتوانم بپرسم: «چرا حالا که حالم خوب است باید پرده‌ی نحسی روی همه چیز کشیده شود؟» هیچ‌وقت ندیدم از خدا طلبکار باشی. همه چیز را گردن خودت می‌دانی. از هیچ اتفاقی اندوهگین نمی‌شوی.‌ هستی را بستر حرکت می‌بینی، و خودت را متحرک تام! تو این طوری. من مثل تو نیستم؛ برخلاف تصورم، هنوز آچار را توی دستانم ندیده‌ام و مرز بین توکل و طلبکاری را نمی‌دانم.

Modern Times

!hero

دکتر کامران وفا، فارغ‌التحصیل دانشگاه MIT و پرینستون، استاد تمام دانشگاه هاروارد و از فیزیکدانان برجسته در نظریه‌ی ریسمان هستن. در طول فعالیت علمیشون جوایز و افتخارات زیادی کسب کردن؛ جایزه‌ی دیراک، جایزه‌ی پیشگامان علم، جایزه فیزیک بنیادی (۲۰۱۷) و... خیلی. مراوداتی هم با استیون هاوکینگ داشتن و خدا بیامرز از سفری که به ایران داشته براشون گفته بوده و اینکه دوست داره بازم ایران رو بببینه، که ALS روزگار امانش نداد دیگه متأسفانه‌.

تا اینجاش تو یوتیوب و ویکی‌پدیا هست.

چند سال پیش دکتر وفا اومده بوده اینجا و سخنرانی داشته‌، گویا خیلی هم سعی می‌کرده اعداد رو انگلیسی ننویسه.

استادمون می‌گفت جو صمیمانه بوده. ازش می‌پرسن: مهم‌ترین کاری که تو زندگیت کردی چیه؟ می‌گه:

”بچه‌دار شدم.“

به گمانم صادقانه جواب داده. نگاه کنی می‌بینی پیچیده است. خیلی پیچیده است. از وارد کردن قضیه‌ی ویتن-وفا به فیزیک نظری خیلی پیچیده‌تره! الکی نیست؛

 

 

از اون طرف، آدم دلش واسه فداکاری و شجاعت پدر و مادرش تنگ می‌شه. واسه وقتایی که رو وجودشون کولت کردن و فکر کردی خودت راه اومدی.

 

اشتباه بودنت رو به روشون نیار، نذار افسردگی بگیرن. مخصوصا وقتی زنگ می‌زنن می‌گن: طرح تو رو روی باغچه پیاده کردیم، اینجا داره برف میاد، ”ماست را با چاقو می‌بریم، پشم گوسفندان را گل و گیاه رنگین کرده است...“ ((:

یعنی که؛ برگرد... خیلی وقته نیستی‌.

 

 

 

(دریافت) remember me

 

 

تصویر نوشت: The 400 Blows-1959

خواب... گاه!

فکر می‌کردم شش سال زندگی در خوابگاه پوستم را کلفت کرده. همه جورِ همه چیز را دیده‌ام و هیچ چیز رویم اثر نمی‌کند. اما وقتی زندگی دستش را در جیبش می‌کند هیچ بعید نیست کلت کمری‌اش را درنیاورد. آن وقت فکر می‌کنی شهرت انعطاف پذیری‌ات در برابر شرایط و سازگاری‌ات با محیط، توهم و‌ دروغی بیش نبوده. رنج‌های بزرگِ ناگهانی تمام می‌شوند. این جزئیات ساده‌ی روزمره اما، همیشه ظرفیت به استهلاک کشیدن آدمی را دارند.  یاد یاکریمی می‌افتم که روزها طول کشید تا بمیرد و شته‌ها ذره ذره جانش را خورده بودند. آن وقت حتما آرزو می‌کرده کاش گربه‌ای از پشت شمشادها کمین کرده و ناگهان شاهرگش را به دندان گرفته بود.

خب... با خودم فکر کردم این هم حتما آن اپیزودی است که باید صبوری را در آن بیاموزم. بعد فهمیدم من شور صبر را درآورده‌ام و دارم به مفهومش خیانت می‌کنم. این در واقع فصل یادگرفتن استیلای حقوق بدیهی است. وقت این است که یاد بگیرم... انقدر آدم اذیتی نباشم.

تصویرنوشت: پوزیشن هم‌اتاقی‌های بزرگوارم در هشتاد درصد مواقع!  (How Green Was My Valley- 1941)

              

هفت خبیث، هفت پاییزی

آزمایشگاه واقعا واژه‌ی مناسبی نیست برای تنها جای پر رفت و آمد جهان که دوستش دارم. باید یک عنوان جدید برایش بگذارم که تداعی کننده‌ی سورنگ و توابع نباشد. یک چیزی که هم‌معنی آرامش باشد. برای جایی که اگر نبود، قطعا زیر بار هستی‌ام نیست می‌شدم و از دردهایم جان سالم به در نمی‌بردم. همه‌ی چیزهایی که دوست دارم، حکم مسکن‌های ضعیف را دارند و این جای پر رفت و آمد پر اتفاق پر هیاهو، خودِ مورفین باید باشد. یا نه... یک داروی تسکین دهنده بر اثر فراموشی. داروی پرت‌کننده‌ی حواس از درد. چیزی که آدم را به زندگی برمی‌گرداند و بین انسان و رنج‌های روحش جدایی می‌اندازد؛ قرار گاه... فراقگاه. جایی که از آزمون و خطاها، بحث‌ها، برخوردها، نتیجه‌ی مثبت پیش‌بینی‌ها و حتی از شکست‌ها می‌شود لذت برد. از هر ساعتش می‌شود به اندازه‌ی تمام زمان‌هایی که سر کلاس‌های بی‌روح، فرسوده‌اند، حقیقت‌ها آموخت و تغییر کرد!

اما هفت، [اغلب] ساعتیست که برق‌ها را خاموش می‌کنم، درها را می‌بندم و خش‌خش‌ترین مسیر  تاریک را برای برگشتن از دانشکده به خوابگاه انتخاب می‌کنم. تا فکر کنم. اول از همه به اینکه چطور بقیه‌ی ساعت‌های بیداری‌ام را  بین جماعت مست لایعقل بی‌تربیت وراج، از منفور به مطلوب تبدیل کنم. کار سختی نیست البته؛ فقط با خواصم حرف می‌زنم، با هم‌اتاقی‌های بزرگوارم چندان معاشرت نمی‌کنم و به کارهایم می‌رسم.

 وقتی برنامه‌ات را پیش می‌بری خوش‌حالی و از خودت و ساعت‌هایت و عقربه‌ها رضایت داری. زندگی، سخت، مهیج، مبهم و خوب است. اما مثل پازلی که در حال چیدنش هستی... و یک تکه‌اش نیست!

+تصویرنوشت: 1941-Ctizen Kane